Sąd Najwyższy uchylił nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Rzeszowie z 23 czerwca 2004 roku, wydanego na podstawie umowy handlowej o dostawę prasy, która zastrzegała rażąco wygórowane odsetki za opóźnienie

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 23 czerwca 2004 roku Sąd Rejonowy w Rzeszowie, uwzględniając żądanie pozwu skierowanego przez następcę prawnego spółki zajmującej się dystrybucją prasy, nakazał dwóm osobom pozwanym, dokonanie zapłaty ponad 3 tys. złotych wraz z umownymi odsetkami w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia.

Podstawą roszczenia była umowa handlowa z 1 marca 2003 roku, zgodnie z którą pozwani zobowiązali się do zakupu i sprzedaży detalicznej gazet codziennych oraz czasopism kolorowych. W umowie zastrzeżono, że odbiorca miał regulować należność za sprzedaną prasę w terminie 2 dni od daty wystawienia faktury, zaś niedotrzymanie tego terminu wiązało się z naliczaniem odsetek w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia w zapłacie.

Wobec braku zaskarżenia, orzeczenie rzeszowskiego stało się prawomocne, a w sierpniu 2006 roku nadano mu klauzulę wykonalności. W toku wszczętego na wniosek wierzyciela postępowania egzekucyjnego, komornik wyegzekwował i przekazał na jego konto blisko 15,5 tys. Do spłaty jednak nadal pozostaje należność główna oraz odsetki, które aktualnie przekroczyły kwotę 113 tys. złotych.

Prokurator Generalny wniósł skargę nadzwyczajną.  Zarzucił w niej sądowi orzekającemu dokonanie błędnej oceny dochodzonego przez powoda roszczenia i wydanie nakazu zapłaty z rażącym naruszeniem prawa oraz określonych w Konstytucji RP zasad tj. sprawiedliwości proceduralnej, zaufania obywatela do państwa i jego organów, a zwłaszcza do sądu, który w niniejszej sprawie procedował w niewłaściwy sposób uznając, że zachodzą przesłanki do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Jak zauważył skarżący, pobieżna nawet analiza treści pozwu oraz załączonej umowy handlowej wprost wskazywała, że zastrzeżone odsetki za opóźnienie
w spełnieniu świadczenia na poziomie 0,6% dziennie - co w stosunku rocznym stanowiło 216%, były na lichwiarskim poziomie, prowadzącym wręcz do niemożliwości spłaty zadłużenia głównego i powstania spirali długów.

Te okoliczności jednoznacznie wskazywały, że zgłoszone roszczenie w powyższym zakresie nie zasługiwało na uwzględnienie jako sprzeczne z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego, a tym samym wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym było niedopuszczalne.

Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i jednocześnie o wstrzymanie jego wykonania do czasu ukończenia postępowania zainicjowanego wniesieniem skargi nadzwyczajnej, z uwagi na grożącą pozwanym niepowetowaną szkodę, wynikającą z prowadzonego wobec nich postępowania egzekucyjnego.

Sąd Najwyższy podzielił zasadność argumentacji przywołanej w skardze nadzwyczajnej. Stwierdził, że zastrzeżenie w umowie wygórowanych odsetek kapitałowych lub za opóźnienie należy kwalifikować jako zastrzeżenie nieważne, a eliminacja z obrotu nadmiernych lichwiarskich odsetek, przysparzających nieusprawiedliwionych zysków dla jednej ze stron i grożących „pętlą zadłużenia” stronie drugiej jest celem prawa.

Podkreślono, że Sąd Rejonowy w Rzeszowie wydając zaskarżony nakaz zapłaty naruszył zasadę zaufania obywatela do państwa, godząc
w bezpieczeństwo prawne pozwanych.

Z tej przyczyny uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania okazało się konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

LS

Prokuratura Krajowa

foto: Pixabay