Deutsche Bank PBC ukarany

BTE, szczególny przywilej

Rozdział 8 Prawa bankowego traktuje o szczególnych obowiązkach i uprawnieniach banków. Jednym z takich uprawnień jest możliwość wystawienia bankowych tytułówegzekucyjnych (BTE), które prawie z automatu są zaopatrywane przez sądy w klauzulę wykonalności. Taki tytuł wykonawczy jest już podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

O fakcie wystawienia BTE oraz zaopatrzenia go w klauzulę wykonalności, dłużnik zazwyczaj dowiaduje się przy pierwszej czynności komornika sądowego (np. przy zajęciu rachunku bankowego czy wynagrodzenia).

Art. 96 Prawa bankowego dokładnie określa, co powinno znaleźć się w BTE:

„W bankowym tytule egzekucyjnym należy oznaczyć bank, który go wystawił i na rzecz którego egzekucja ma być prowadzona, dłużnika zobowiązanego do zapłaty, wysokość zobowiązań dłużnika wraz z odsetkami i terminami ich płatności, datę wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, jak również oznaczenie czynności bankowej, z której wynikają dochodzone roszczenia, oraz wzmiankę o wymagalności dochodzonego roszczenia. Bankowy tytuł egzekucyjny należy opatrzyć pieczęcią banku wystawiającego tytuł oraz podpisami osób uprawnionych do działania w imieniu banku”.

Z kolei art. 97 stanowi: „Bankowy tytuł egzekucyjny może być podstawą egzekucji prowadzonej według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego po nadaniu mu przez sąd klauzuli wykonalności wyłącznie przeciwko osobie, która bezpośrednio z bankiem dokonywała czynności bankowej albo jest dłużnikiem banku z tytułu zabezpieczenia wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej i złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz gdy roszczenie objęte tytułem wynika bezpośrednio z tej czynności bankowej lub jej zabezpieczenia.

Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1, powinno określać kwotę zadłużenia, do której bank może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny, oraz termin, do którego bank może wystąpić o nadanie temu tytułowi klauzuli wykonalności. Dłużnik może się również poddać egzekucji wydania rzeczy, w przypadku gdy ustanowiono zastaw rejestrowy lub dokonano przeniesienia własności w celu zabezpieczenia roszczenia”.

Niewątpliwe bankowy tytuł egzekucyjny - niemający powagi rzeczy osądzonej - jest wielkim przywilejem banków, zresztą powszechnie krytykowanym.

Jeśli w dodatku ten przywilej jest wykorzystywany niezgodnie z prawem, musi to spotkać się z odpowiednią reakcją Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Ukarany Deutsche Bank PBC

W komunikacie z dnia 5 sierpnia br. UOKiK poinformował o ukaraniu Deutsche Bank PBC za nieprecyzyjne postanowienia, które pozwalały bankowi wystawiać BTE na wszelkiego rodzaju koszty związane z odzyskiwaniem długu.

Postępowanie przeciwko Deutsche Bank PBC zostało wszczęte w listopadzie 2012 roku. Wątpliwości wzbudziło postanowienie zawarte w umowach o kredyt konsumencki, które dotyczyło bankowego tytułu egzekucyjnego (bte). Było ono tożsame ze znajdującymi się już w rejestrze klauzul niedozwolonych.

Postanowienie stosowane przez bank dopuszczało objęcie bte również wszystkich kosztów poniesionych przez bank w związku z dochodzeniem wierzytelności. W związku z tym Deutsche Bank PBC mógłby obciążyć konsumenta opłatami za dowolne czynności egzekwujące dług. Zdaniem Prezes UOKiK, bte musi precyzować jakie koszty zostaną objęte egzekucją, jaka będzie ich wysokość, ponadto muszą być one związane z dochodzeniem należności wynikających z zawartej umowy a nie z jakimikolwiek czynnościami egzekucyjnymi.

Prezes Urzędu zdecydowała o nałożeniu na bank kary 212 306 zł. Okolicznością łagodzącą było to, że bank zaprzestał stosowania kwestionowanej klauzuli. Decyzja nie jest ostateczna, ponieważ przedsiębiorca odwołał się do sądu - czytamy w komunikacie UOKiK.

więcej: http://www.uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=10528

Tożsame postanowienie już w rejestrze

W postanowieniu urzędu jest mowa o tym, że postanowienie zawarte w umowach o kredyt konsumencki ukaranego banku jest tożsame ze znajdującymi się już w rejestrze klauzul niedozwolonych.

Zapewne chodzi tu o postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (sygn. akt XVII AmC 3349/10, numer wpisu 4181, pozwany Kredyt Bank S.A. z siedzibą w Warszawie).

Za niezgodne z prawem sąd uznał następujący zapis: "Bank będzie miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym (...) wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku.

W komentarzu do tego postanowienia sądu, radca prawny Michał Mikołajczak napisał:

Pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą w W. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług bankowych. W ramach prowadzonej działalności bankowej, pozwany w obrocie z konsumentami posługuje się wzorcami umowy o nazwie „Regulamin rachunków bankowych i świadczenia usług płatniczych dla Klientów indywidualnych w (...) Banku S.A.”, który zawiera zakwestionowane postanowienie umowne o treści: „Bank będzie miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym (…) wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku (…)”.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał, że zakwestionowany zapis wzorca umownego spełnia przesłanki niedozwolonego postanowienia umownego wskazane w art. 385(1) §1 k.c., albowiem przewiduje jednostronne uprawnienie dla Banku do objęcia bankowym tytułem egzekucyjnym wszelkich bliżej nieokreślonych kosztów związanych z windykacją, a tym samym uprawnia Bank do dokonania wiążącej interpretacji tego, co wchodzi w skład pojęcia „wszelkie koszty związane z windykacją należności Banku”.

Sąd zauważył również, że bankowym tytułem egzekucyjnym mogą być objęte roszczenia banku wynikające bezpośrednio z czynności bankowej lub jej zabezpieczenia. W doktrynie zgodnie przyjmuje się, że roszczenia wynikające bezpośrednio z czynności bankowej to takie, które są typowym, normalnym skutkiem dokonanej czynności bankowej (tak np.: J. Pisuliński, Bankowy tytuł egzekucyjny, „Prawo Bankowe” Nr 1/1998, s. 86). Roszczenie nie spełnia tego warunku, gdy dla jego istnienia oprócz czynności bankowej konieczna jest jeszcze jakaś inna okoliczność (tak np.: M. Olczyk [w:] F.Zoll (red) Prawo Bankowe. Komentarz. Tom II, Zakamycze 2005).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy Sąd Okręgowy stwierdził, że bank może wystawiać bankowy tytuł egzekucyjny jedynie w stosunku do wierzytelności wynikających z tzn. „naturalnych” czynności bankowych, określonych w art. 5 ust 1 i 2 Prawa bankowego. Tymczasem zgodnie z treścią zakwestionowanego postanowienia umownego pozwany Bank zastrzegł, iż będzie miał prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym nie tylko całą kwotę zadłużenia wynikającą z zawartej z bankiem umowy, w tym odsetki i koszty związane z realizacją umowy, ale również „wszelkie koszty związane z windykacja należności Banku (…)”. Użyte w zakwestionowanym zapisie określenie „wszelkie koszty związane z windykacją” oznacza, iż chodzi o nieograniczony katalog kosztów związanych z windykacją, przy czym z treści spornego postanowienia („Bank będzie miał prawo”) wynika, iż ocena jakie to będą koszty, należeć będzie każdorazowo do pozwanego banku. Tymczasem, jak wskazano powyżej, bankowym tytułem egzekucyjnym mogą zostać objęte jedynie te roszczenia banku, które wynikają bezpośrednio z czynności bankowej lub jej zabezpieczenia, nie zaś „wszelkie koszty związane z windykacja należności Banku (…)”.

Takie określenie uprawnień pozwanego banku jest, zdaniem Sądu, zbyt szerokie i narusza normy dobrych obyczajów jakie powinny występować w relacjach przedsiębiorca - konsument. Powoduje bowiem po stronie konsumenta dezinformację co do przysługujących mu uprawnień i odpowiedzialności pozwanego w związku z zawartą umową, a także zmierza do wykorzystania niewiedzy konsumenta co do istniejących regulacji prawnych w tym zakresie. Tymczasem do obowiązków przedsiębiorcy jako profesjonalisty należy formułowanie postanowień umownych w sposób jednoznaczny i zrozumiały dla konsumenta.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznając, iż zakwestionowane postanowienie wzorca umowy stosowanego przez pozwanego spełnia przesłanki klauzuli niedozwolonej w rozumieniu art. 385(1) §1 k.c., zakazał jego wykorzystywania w obrocie - art. 479(42) k.p.c.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przesądził, że koszty związane z windykacją należności banku, nie są kosztami wynikającymi bezpośrednio z czynności bankowej. Dotychczas kwestia ta nie była jednolicie rozstrzygana w orzecznictwie sądów. Można nawet powiedzieć, że większość sądów przychylała się do przeciwnego poglądu, zgodnie z którym koszty takie mogły zostać objęte bankowym tytułem egzekucyjnym; tytułom takim nadawano klauzulę wykonalności w pełnym zakresie. Po orzeczeniu Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów praktyka ta może ulec zmianie.

więcej: http://www.mm-kancelaria.com.pl/PL-H51/pisma-i-opinie/57/niedozwolona-klauzula-umowna-w-obrocie-bankowym.html

Jak się bronić

Najskuteczniejszą drogą jest wniesienie powództwa przeciwegzekucyjnego (art. 840 kpc). Dłużnik może żądać pozbawienia (ograniczenia) wykonalności tytułu wykonawczego tak długo, jak długo zachodzi potencjalna możliwość wykonania tego tytułu. Nie można wytaczać powództwa z chwilą, gdy tytuł wykonawczy został wykonany (np. komornik ściągnął dług). W takim wypadku można domagać się zwrotu wyegzekwowanego świadczenia i ewentualnie naprawienia wyrządzonej szkody.

Jako że BTE nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, dłużnik może zanegować koszty windykacyjne ujęte w BTE jako nienależne.

Słabą stroną takiego powództwa jest fakt, że sędziowie mają - delikatnie mówiąc - mgliste pojęcie o powództwach przeciwegzekucyjnych. Taki proces może okazać się prawdziwą męką dla dłużnika.

Ostatnio spotkałem się z sytuacją, kiedy sędzia jednego z sądów na Mazowszu bardzo był zdziwiony faktem, że małżonek dłużnika może wprost zwalczać roszczenie wierzyciela z art. 840 par. 1 pkt 3 kpc

(małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść).

Wyglądało to tak, że sędzia zamiast się o tym dowiedzieć na studiach - dowiedział się od ...strony postępowania.

Jan Wels

W tym BTE, naliczone opłaty windykacyjne mogą znajdować się - w kwocie opłat i prowizji