KRUS już nie tak łatwo z mocą wsteczną wyłączy rolników z ubezpieczenia społecznego. Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 17 września br. (III UZP 1/15) w składzie 7 sędziów (przy jednym zdaniu odrębnym) orzekł, iż:

Brak indywidualnego pouczenia ubezpieczonego przez organ rentowy o wynikającym z art. 5a ust. 3 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r. poz. 1403) obowiązku złożenia w terminie zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości należnego podatku dochodowego od prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej może prowadzić do uchylenia określonego w art. 5a ust. 5 tej ustawy skutku w postaci ustania ubezpieczenia społecznego rolników.

Zagadnienie prawne

Przedstawione poszerzonemu składowi Sądu Najwyższego do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne wyłoniło się w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Decyzją z dnia 2 maja 2012 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Placówki Terenowej w T. stwierdził ustanie podlegania G. F. ubezpieczeniu społecznemu rolników w zakresie ubezpieczenia: wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz emerytalno-rentowego w okresie od 1 kwietnia 2005 r. do 30 marca 2012 r., jak również ustanie obowiązku opłacania składek za ten czas, a decyzją z dnia 20 czerwca 2012 r. stwierdził nadpłatę z tytułu składek na wspomniane ubezpieczenie społeczne rolników.

Sąd Okręgowy w T. wyrokiem z dnia 4 października 2012 r. oddalił odwołania G. F. od powyższych decyzji, zaś Sąd Apelacyjny w K. wyrokiem z dnia 22 października 2013 r. oddalił jej apelację od orzeczenia pierwszoinstancyjnego.

Sądy obydwu instancji ustaliły, że G. F. od 20 grudnia 2000 r. podlegała z mocy ustawy ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie jako rolnik. Decyzja z dnia 18 kwietnia 2001 r. zawierała informację o tym, iż rolnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników tylko wówczas, gdy złoży stosowne oświadczenie. Z dniem 15 maja 2002 r. odwołująca się rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej pod nazwą „G.” - Szkółka drzew i krzewów ozdobnych, polegającej na produkcji i handlu materiałem szkółkarskim, o którym to fakcie nie poinformowała KRUS, nie złożyła też oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, ani zaświadczenia o kwocie należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy. Pozarolniczą działalność gospodarczą zaprzestała prowadzić z dniem 30 marca 2012 r.

Zdaniem Sądów orzekających w sprawie, istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy KRUS zasadnie stwierdził ustanie od 1 kwietnia 2005 r. do 30 marca 2012 r. ubezpieczenia społecznego rolników G. F. w zakresie ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia emerytalno-rentowego, jak również ustanie obowiązku opłacania składek za ten okres z uwagi na to, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczona nie przedłożyła KRUS zaświadczenia właściwego organu podatkowego o wysokości podatku należnego za 2004 r. do dnia 14 luty 2005 r., do czego obligował ją przepis art. 5a ust. 5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r., poz. 1403 ze zm.; dalej: „ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników”) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Poniżej, w całości przedstawione Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne.

LS