Prezydent podpisał ustawę z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Celem nadrzędnym ustawy jest implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej

Skutkuje to wprowadzeniem do polskiego systemu prawa szeregu zmian (ustawa nowelizuje przepisy 22 ustaw), które mają zwiększyć efektywność mechanizmów prawnych służących pozbawianiu sprawców przestępstw korzyści osiągniętych z popełnienia czynu zabronionego.

Ustawa wprowadza do Kodeksu karnego nową konstrukcję tzw. „konfiskaty rozszerzonej”, nazywaną również „rozszerzonym przepadkiem mienia”. Podstawą tej instytucji jest zastosowanie zespołu domniemań prawnych, których skutkiem jest przerzucenie ciężaru dowodu legalnego pochodzenia mienia zagrożonego przepadkiem na oskarżonego lub inną osobę, dysponującą tym mieniem.

Przesłanką zastosowania domniemań jest np. udowodnienie sprawcy popełnienia czynów zabronionych w ramach zorganizowanej grupy przestępczej, uczynienia z przestępstwa stałego źródła dochodów albo popełnienie przestępstwa o określonym ciężarze gatunkowym. Efektem domniemania jest stwierdzenie przestępczego pochodzenia całego lub części mienia znajdującego się we władaniu sprawcy. Konstrukcja ta uzupełniona została o rozwiązania pozwalające orzec przepadek mienia w stosunku do osób trzecich, którym sprawca przekazał mienie.

W art. 44a k.k. ustawa wprowadza w odniesieniu do niektórych, szczególnie poważnych przestępstw, zwłaszcza gospodarczych, z których osiągnięto korzyść majątkową znacznej wartości, możliwość orzeczenia przepadku przedsiębiorstwa nienależącego do sprawcy, które stanowiło narzędzie popełnienia tego przestępstwa.

W art. 45 § 2 k.k. wprowadzono zmiany odnoszące się do instytucji przepadku rozszerzonego. Ich istota polega na rozszerzeniu katalogu przestępstw, w stosunku do których przepadek taki może zostać orzeczony oraz na wydłużeniu do 5 lat okresu stosowania odwróconego ciężaru dowodu w odniesieniu do mienia nabytego przez sprawcę.

W art. 45a w dodanym § 2 przepisy poszerzają istniejący obecnie katalog przypadków, w których możliwe jest orzeczenie przepadku, pomimo istnienia przeszkody do wydania wyroku skazującego. Ustawa wprowadza możliwość orzeczenia przepadku w razie śmierci sprawcy, niewykrycia sprawcy przestępstwa, a także w przypadku zawieszenia postępowania, gdy oskarżonego nie można ująć lub nie może on brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby.

W dodanym art. 47 § 2a wprowadza się możliwość orzeczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego albo Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w przypadkach gdy sąd nie orzekł o przepadku przedsiębiorstwa na podstawie art. 44a § 2 k.k.

Ustawa wprowadza także zmiany w Kodeksie postępowania karnego, które mają dostosować procedurę karną do nowych przepisów prawa karnego materialnego.

Ustawa przewiduje 14-dniowe vacatio legis ustawy.

LS

KP