Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych gwarantuje, że tylko 25% renty podlega zajęciu (po uwzględnieniu kwoty wolnej). Jednak gdy kwota niepodlegająca zajęciu trafi na konto bankowe, to zaczyna się inny byt prawny tych pieniędzy - już w oparciu o przepisy prawa bankowego. I może się zdarzyć tak, że cała renta trafi do wierzyciela. Dlatego Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o zmianę przepisów.

Minister podzielił wątpliwości Rzecznika. Poinformował, że przygotowany został projekt nowelizacji k.p.c. w tym zakresie. Kwota wolna od zajęcia na rachunku bankowym miałaby sięgać nawet minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zwolnienie miałoby nie mieć charakteru jednorazowego, lecz "odnawialny" przez cały okres zajęcia rachunku.

Założenia do projektu ustawy zostały już przyjęte przez Radę Ministrów - czytamy w przesłanym stanowisku Rzecznika.

Poniżej pełny tekst stanowiska biura RPO. Pod artykułem: pismo RPO do Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 stycznia br. oraz odpowiedź MS z dnia 15 lutego br.

W wypadku, gdy środki pieniężne, pochodzące z emerytur, rent, zasiłków, wynagrodzenia za pracę wpłyną na rachunek bankowy dłużnika, przestają mieć zastosowanie ograniczenia, przewidziane w obowiązujących przepisach w stosunku do środków z tych świadczeń. W przypadku środków zgromadzonych na rachunkach bankowych egzekucja prowadzona jest z rachunku bankowego na podstawie odrębnych przepisów k.p.c. (art. 889-893) oraz na podstawie ustawy - Prawo bankowe i podlega ograniczeniom wynikającym wyłącznie z tych regulacji. Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe środki pieniężne zgromadzone na rachunkach są wolne od zajęcia komorniczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS. Jednakże na zaspokojenie alimentów środki z rachunku bankowego podlegają egzekucji w pełnej wysokości. Istotne jest to, że ograniczenie egzekucji wskazane powyżej (do kwoty trzykrotnego przeciętnego

wynagrodzenia) ma charakter jednorazowy. Jeśli więc egzekucja trwa, a dłużnik już po zajęciu rachunku bankowego zadysponował kwotą wolną od egzekucji, dalsze kwoty wpływające na ten sam rachunek bankowy będą już podlegać egzekucji w całości.

Rzecznik Praw Obywatelskich dostrzega problem, będący efektem powyższych uregulowań - wielu dłużników zostaje w ten sposób pozbawionych środków pieniężnych zapewniających im choćby minimum egzystencji. Problem ten był już przedmiotem wystąpienia Rzecznika do Ministra Sprawiedliwości w 2008r.

Obecnie, wobec braku konkretnych działań ze strony Ministerstwa, Rzecznik ponownie skierował wystąpienie w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości.

Wskazał w nim, że w jego ocenie konieczne jest wprowadzenie regulacji, dzięki którym ochrona minimum egzystencji dłużnika miałaby charakter spójny i konsekwentny. Pożądane byłoby wprowadzenie przepisu, który rozciągałby ograniczenie egzekucji na kwoty, które wprawdzie wpłynęły na rachunek dłużnika, ale zostały uprzednio zwolnione spod egzekucji na podstawie innych przepisów (dotyczących ograniczeń w stosunku do emerytur, rent, wynagrodzeń itp.) - przynajmniej w takim zakresie, w jakim zostanie zapewnione dłużnikowi minimum utrzymania.

W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika do Ministra Sprawiedliwości Minister podzielił wątpliwości Rzecznika. Poinformował, że przygotowany został projekt nowelizacji k.p.c. w tym zakresie. Kwota wolna od zajęcia na rachunku bankowym miałaby sięgać nawet minimalnego wynagrodzenia za pracę, a zwolnienie miałoby nie mieć charakteru jednorazowego, lecz "odnawialny" przez cały okres zajęcia rachunku. Założenia do projektu ustawy zostały już przyjęte przez Radę Ministrów.

Anna Kabulska

Wydział Komunikacji Społecznej

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

Jan Wels

Pismo RPO do Ministra Sprawiedliwości

Pismo MS do Rzecznika Praw Obywatelskich