Stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w sprawie projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

W ocenie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wprowadzenie projektowanych zmian skutkowałoby nie tylko naruszeniem konstytucyjnych podstaw ustroju Krajowej Rady Sądownictwa, ale także dalszą destabilizacją wymiaru sprawiedliwości i negatywnymi konsekwencjami dla sytuacji prawnej uczestników postępowań sądowych.

W szczególności, za wtórnie niekonstytucyjny należy uznać proponowany przepis art. 11c ust. 5-7 ustawy, w którym projektodawca wyłączył możliwość członkostwa w KRS sędziów pełniących określone funkcje (m.in. prezesa albo wiceprezesa sądu). Wskazane rozwiązanie powiela obowiązujący niegdyś przepis ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, którego niekonstytucyjność stwierdził TK w 2007 r. wyrokiem w sprawie K 25/07.

Podobnie, za sprzeczny z przepisami ustawy zasadniczej i utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego należy uznać projektowany przepis art. 3 ust. 2, w którym ograniczono możliwość kandydowania oraz powołania do KRS sędziów, którzy objęli stanowisko w wyniku wniosku o powołanie sędziego, przedstawionego Prezydentowi przez KRS ukształtowaną po wejściu w życie ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.

Należy podkreślić, że tezy o niekonstytucyjności KRS od 2018 r. nigdy nie została stwierdzona w przewidzianej do tego przez Konstytucję procedurze przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Konstytucyjnie określony status sędziego, na czele z zasadą nieusuwalności określoną w art. 180 ust. 1 Konstytucji, nie może być ograniczany ani kwestionowany ustawą, a wszelkie próby idące w tym kierunku podważają podstawowe ustrojowe założenia funkcjonowania władzy sądowniczej. Utrwalone orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie stwierdzało naruszenie Konstytucji przy przedstawianiu kandydatów na stanowiska sędziowskie (SK 43/06; K 40/07; SK 57/06; K 62/07; K 5/17), ale nigdy tego rodzaju wadliwość procedury nominacyjnej nie prowadziła do podważenia skuteczności samych powołań.

Regulacje takie są niedopuszczalne również w świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w którym odrzucano możliwość „automatycznego” przekreślenia skutku powołania sędziego z uwagi na stwierdzone wady procedury nominacyjnej. W ocenie TSUE nawet to, że powołanie nastąpiło w warunkach niedemokratycznego reżimu, jakim był PRL, i z inicjatywy organu tego państwa, jako takie nie podważa niezawisłości i bezstronności takiego sędziego.

Tym bardziej zatem, nie mogą podobnego skutku rodzić same wątpliwości odnoszące się do sposobu wyłaniania Krajowej Rady Sądownictwa funkcjonującej w realiach państwa demokratycznego pod rządami obecnej Konstytucji.

Pierwszy Prezes SN przedstawił także istotne zastrzeżenia natury konstytucyjnej wobec proponowanego uniemożliwienia członkostwa w KRS sędziów delegowanych do pełnienia czynności administracyjnych m.in. w Ministerstwie Sprawiedliwości, jak również przepisów przewidujących utworzenie Rady Społecznej działającej przy KRS.

W tym kontekście wybiórcze i nierzetelne odwoływanie się do stanowisk organów Unii Europejskiej i Rady Europy przytaczanych w uzasadnieniu projektu na poparcie projektowanych zmian uznać należy za nieudolną próbę maskowania rozwiązań sprzecznych z zasadą demokratycznego państwa prawa.

Słuszne skądinąd dążenie do tego, by procedura wyboru sędziów-członków KRS zapewniała reprezentatywność sędziów różnych szczebli, w ujęciu zaproponowanym przez projektodawcę stanowi karykaturyzację idei wyborów sędziowskich członków Krajowej Rady Sądownictwa przez wszystkich sędziów.

LS

Sąd Najwyższy

foto: Pixabay