MISZMASZ TWOJA GAZETA

PORTAL DLA DŁUŻNIKÓW, WIERZYCIELI, KOMORNIKÓW, SĘDZIÓW I PRAWNIKÓW
Dziś jest:  wtorek 19 marca 2024r.

PRZEGLĄD PRASY

  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar
  • Miszmasz - Czarny Piar

clause 67401 340 copy7 listopada 2019 r. weszła w życie obszerna nowelizacja procedury cywilnej. Strony postępowania nie dostają jednak nowych wzorów pouczeń, choć większość ich spraw toczy się według nowych przepisów

 

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Sprawiedliwości o jak najszybsze zakończenie prac nad rozporządzeniem w sprawie określenia wzorów tych pouczeń co do czynności procesowych, udzielanych stronom i uczestnikom postępowania sądowego.

 

Nowelizacja a wzory pouczeń

Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z 4 lipca 2019 r. ma fundamentalne znaczenie dla praw i wolności obywatelskich. Dookreśla bowiem na poziomie ustawy sposób realizacji konstytucyjnego prawa do sądu. Jednym z jej założeń jest ustandaryzowanie pouczeń. Co do zasady jest to zgodne ze standardami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i wcześniejszymi postulatami Rzecznika wobec resortu.

 

W poprzednim stanie prawnym RPO zwracał ministrowi uwagę, że Polska przegrywa sprawy przed ETPC, bo sądy nie udzielały odpowiednich pouczeń obywatelom, którzy wytoczyli procesy cywilne - a nie mieli adwokata.

 

Obywatele ci zostali wezwani przez sąd do uzupełnienia braków apelacji – przez złożenie ich odpisów. Nie zachowali jednak ich kopii, a nie byli w stanie odtworzyć tego z pamięci. W efekcie apelacje odrzucono. A wszystko dlatego, że pouczając ich wcześniej o terminie i sposobie wniesienia apelacji, sąd nie poinformował, że należy je złożyć w dwóch odpisach.

 

Udzielanie prawidłowo sformułowanych pouczeń - przy zapewnieniu komunikatywności przekazu - jest zatem wyjątkowo istotne z punktu widzenia gwarancji procesowych i konstytucyjnego prawa do sądu.

 

Dlatego Rzecznik z uznaniem przyjął deklarację z pisma z sierpnia 2019 r. wiceministra sprawiedliwości Marcina Warchoła o przygotowaniu wzorów takich pouczeń w sposób zrozumiały, szczególnie dla osób niebędących prawnikami i przy współpracy z naukowcami zajmującymi się dostosowaniem języków fachowych do języka powszechnie stosowanego i rozumianego.

 

RPO: mogą ucierpieć obywatele

Rzecznik jest jednak zaniepokojony informacjami o zaledwie wstępnym etapie prac nad rozporządzeniem, w którym minister określi wzory tych pouczeń. Nowelizacja przewiduje dla tego aktu dwunastomiesięczną vacatio legis. Oznacza to, że rozporządzenie może zostać wydane dopiero w sierpniu 2020 r.

 

- Zważywszy na wyjątkową obszerność nowelizacji i jej gruntowny charakter, optymalnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, gdyby wzory pouczeń były gotowe już w dniu wejścia w życie pierwszych zmienianych przepisów – uważa RPO.

 

Jest to tym bardziej istotne, że nowe przepisy stosuje się do większości spraw wszczętych jeszcze przed 7 listopada 2019 r. Strony i uczestnicy postępowań cywilnych znaleźli się zatem w nowej rzeczywistości proceduralnej. Nie otrzymali jednak pouczeń przewidzianych w założeniach nowelizacji, gwarantujących odpowiednią ochronę ich praw procesowych.

 

Oznacza to, że treść, zakres oraz forma pouczeń - do czasu wydania rozporządzenia - uzależniona będzie od praktyki w danym sądzie. A to niestety wiąże się z powstawaniem istotnych rozbieżności i może negatywnie wpływać na sytuację procesową stron.

 

Niestety, zakres i charakter nowelizacji oraz rozwiązania przejściowe powodują omyłki w udzielanych stronom pouczeniach – co Rzecznik dostrzega już w prowadzonych przez siebie sprawach.

 

Największe trudności w stosowaniu nowego prawa zawsze uwidaczniają się w pierwszych miesiącach jego obowiązywania. Odpowiednie pouczenia (bądź wytyczne dla ich sporządzenia) są więc najbardziej potrzebne właśnie wtedy. A to przede wszystkim resort sprawiedliwości – jako inicjator całej nowelizacji - powinien był opracować na czas wzory pouczeń do wykorzystania przez sądy i samych obywateli. Realizacja tego obowiązku nie może polegać na oczekiwaniu, aż wzory pouczeń ukształtują się w praktyce poszczególnych sądów, a dopiero po tym zostaną ujednolicone w rozporządzeniu.

 

Problem niewłaściwej realizacji obowiązków informacyjnych sądu był widoczny już na gruncie poprzednich przepisów. Potwierdziły to wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który stwierdził naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (wyrok z 28 marca 2019 r. w sprawie Adamkowski przeciwko Polsce, skarga nr 57814/12, wyrok z 11 października 2018 r. w sprawie Parol przeciwko Polsce, skarga nr 65379/13).

Nowelizacja procedury cywilnej może zatem przyczynić się do pogłębienia tego problemu - jeśli opracowanie wzorów pouczeń nastąpi dopiero po wielu miesiącach obowiązywania nowych przepisów.

 

Co istotne, także sama nowelizacja kładzie nacisk na udzielanie pouczeń. W jednym z przepisów przesądza nawet, że określone wady w doręczeniu pouczenia oznaczają pozbawienie strony możności obrony praw - co może skutkować nieważnością postępowania. Oznacza to, że skutki nieprawidłowych pouczeń w obecnym stanie prawnym mogą być bardzo daleko idące.

Dlatego Rzecznik za konieczne uznaje jak najszybsze zakończenie prac nad rozporządzeniem w sprawie określenia wzorów pouczeń. Jednocześnie niezbędne byłoby skrócenie 12-miesięcznego okresu vacatio legis.

Zastępca Rzecznika Stanisław Trociuk zwrócił się w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.

 

 

 

LS

RPO

foto: Pixabay

 

 

miszmasz-menu-module

NA SKRÓTY