TYSIACE NAKAZOW WYDANYCH TYLKO NA SLOWO POWODA-MStanowisko Ministerstwa Sprawiedliwości

Uprzejmie informuję, że stosownie do art. 9b ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 427) czynności z zakresu nadzoru administracyjnego nie mogą wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli. Ocena zasadności podejmowanych przez sąd czynności zmierzających do rozstrzygnięcia spraw, jak również wydanych w nich orzeczeń sądowych, pozostaje poza zakresem kompetencji Ministra Sprawiedliwości.

Rozstrzyganie spraw sądowych leży w gestii niezawisłych sądów, których orzeczenia podlegają kontroli judykacyjnej sprawowanej wyłącznie przez sądy wyższego rzędu wskutek rozpatrywania środków odwoławczych. Z treści przedstawionych materiałów wynika, że kwestionowany w artykule prasowym nakaz zapłaty został wydany w postępowaniu upominawczym. Postępowanie upominawcze uregulowane jest w art. 4971 - 505 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101 j.t.).

Stosownie do treści art. 498 § 1 i 2 k.p.c. nakaz zapłaty wydaje się, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Zawarte w tym przepisie stwierdzenie, że „nakaz zapłaty wydaje się, jeżeli" jednoznacznie wskazuje na obligatoryjny charakter postępowania upominawczego i akcentuje konieczność rozważenia przez sąd (referendarza sądowego) z urzędu istnienia podstaw do wydania nakazu zapłaty. Z treści art. 201 § 1 k.p.c. wynika, że przewodniczący z urzędu bada, czy sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu odrębnym i w wypadkach przewidzianych w ustawie wyznacza posiedzenie niejawne, w celu wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Wprowadzony w art. 498 § 1 k.p.c. obowiązek wydania nakazu zapłaty, ma charakter warunkowy, gdyż przepis ten pozostaje w ścisłym związku z art. 499, określającym wypadki, w których wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym jest wyłączone.

I tak stosownie do treści art. 499 k.p.c. nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu:

1) roszczenie jest oczywiście bezzasadne;

2) przytoczone okoliczności budzą wątpliwość;

3) zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego;

4) miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju.

W nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu. Pozwanemu doręcza się nakaz zapłaty wraz z pozwem i pouczeniem o sposobie wniesienia sprzeciwu, o treści art. 503 § 1 zdanie trzecie oraz o skutkach niezaskarżenia nakazu (art. 502 § 1 i 2 k.p.c.).

Pismo zawierające sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty, a w przypadku nakazu wydanego przez referendarza sądowego - do sądu, przed którym wytoczono powództwo. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. (art. 503 § 1 k.p.c.)

Sąd odrzuca sprzeciw wniesiony po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalny albo którego braków pozwany nie usunął w terminie (art. 504 § 1 k.p.c.).

W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc, a przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie powodowi sprzeciwu razem z wezwaniem na rozprawę (art. 505 k.p.c.).

Odpowiadając na pierwsze z przedstawionych pytań prasowych należy wskazać, że przytoczone wyżej przepisy regulujące postępowanie upominawcze nie precyzują przesłanek wydania nakazu zapłaty czy też szczegółowych reguł dowodowych. Warunki wydania upominawczego nakazu zapłaty zostały sformułowane w postaci przesłanek negatywnych określonych w art. 499 k.p.c.

Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty zachodzi w wypadku, kiedy nie można w sposób niebudzący wątpliwości przyjąć, na podstawie dostępnego w pozwie materiału, zasadności dochodzonego roszczenia i dopuszczalności jego dochodzenia w sądowym procesie cywilnym. Sąd wydając nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym kieruje się więc wyłącznie twierdzeniami faktycznymi zawartymi w pozwie, albowiem w tym postępowaniu nie przeprowadza się postępowania dowodowego.

Na marginesie dodać należy, że do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 777), tj. do dnia 20 lipca 2013 r. obowiązywał art. 194 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 157 t.j.), zgodnie z którym księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

Na podstawie art. 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych w art. 194 dodano ust. 2 w brzmieniu: „Moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym”.

Odpowiadając na drugie pytanie prasowe należy wskazać, że w przypadku zaistnienia przesłanek z art. 168 i 169 k.p.c. strona może złożyć wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty. Ponadto stosownie do art. 4241 § 2 k.p.c. w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych. Stosownie bowiem do treści art. 504 § 2 k.p.c. nakaz zapłaty, przeciwko któremu w całości lub w części nie wniesiono skutecznie sprzeciwu, ma skutki prawomocnego wyroku.

Milena Domachowska

Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji