Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo, szerzej znana pod nazwą Komisji Weneckiej, jest organem doradczym Rady Europy, złożonym z niezależnych ekspertów w dziedzinie prawa konstytucyjnego i międzynarodowego, sędziów sądów najwyższych i trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich, członków parlamentów narodowych oraz urzędników służby cywilnej. Z ramienia Polski w skład Komisji Weneckiej wchodzi od samego początku Pani Profesor Hanna Suchocka.

Komisja Wenecka działa w formule tzw. rozszerzonego porozumienia częściowego RE. Powstała w 1990 r. w czasie transformacji ustrojowej państw Europy Środkowej i Wschodniej. W jej skład wchodzi łącznie 59 państw - wszystkie państwa członkowskie Rady Europy oraz Algieria, Brazylia, Chile, Izrael, Kazachstan, Republika Korei, Kirgistan, Maroko, Meksyk, Peru, Tunezja i USA. Ponadto wiele państw posiada status obserwatora, a OBWE oraz Komisja Europejska uczestniczą w sesjach plenarnych Komisji Weneckiej.

Zakres działalności

Sferę działalności Komisji można podzielić na 3 główne kategorie: instytucje demokratyczne i prawa podstawowe; sprawiedliwość konstytucyjna i sprawiedliwość na co dzień; oraz wybory, referenda i partie polityczne. Nadrzędnym celem Komisji jest zapewnianie demokratycznego i sprawnego funkcjonowania instytucji demokratycznych oraz ochrona praw człowieka.

Głównym zadaniem Komisji jest wydawanie opinii prawnych dotyczących projektów aktów prawnych przygotowanych przez poszczególne państwa bądź aktów prawnych mających już moc prawną. Jak dotąd Komisja wydała ponad 500 takich opinii na temat ponad pięćdziesięciu krajów. Działalność Komisji Weneckiej koncentruje się przede wszystkim na udzielaniu pomocy technicznej indywidualnym państwom. Analizując przepisy prawa krajowego, Komisja Wenecka identyfikuje potencjalne niezgodności ze standardami europejskimi lub luki w prawie. Komisja Wenecka ocenia teksty konstytucyjne i inne uregulowania o charakterze ustrojowym i systemowym (np. prawo wyborcze, prawo dotyczące mniejszości lub niezależności sądownictwa). Komisja za zadanie postawiła sobie działanie na bazie profesjonalnego dialogu, stąd też choćby wizyty studyjne w państwach, których akty prawne są opiniowane celem lepszego zrozumienia realiów i wypracowania jak najbardziej obiektywnego spojrzenia.

Składanie wniosku

Wniosek o opinię prawną w sprawie danego aktu prawnego może złożyć państwo członkowskie (parlament, rząd lub głowa państwa), Rada Europy (Sekretarz Generalny, Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne oraz Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych) oraz organizacje międzynarodowe (UE, OBWE lub inne organizacje zaangażowane w prace Komisji Weneckiej)

Proces przygotowywania opinii obejmuje kilka etapów. Gdy wniosek o sporządzenie opinii wpływa do Komisji, tworzona jest grupa robocza, składająca się z 3-7 ekspertów i sprawozdawców, wspomagana przez Sekretariat. W skład grupy roboczej nie wchodzi przedstawiciel państwa, którego wniosek dotyczy. Przygotowuje ona projekt opinii w sprawie zgodności danego aktu prawnego ze standardami międzynarodowymi oraz ewentualne propozycje poprawek. Następnie odbywa się wizyta w kraju, gdzie powstał dany akt prawny, w ramach której przewidziane są rozmowy z rządzącymi, przedstawicielami społeczeństwa i innymi zainteresowanymi stronami. W rezultacie wizyty zostaje utworzony ostateczny projekt opinii i zostaje on przekazany wszystkim członkom Komisji przed rozpoczęciem sesji plenarnej. Następnie, jeśli zachodzi taka konieczność, odbywa się dyskusja na temat projektu opinii w podkomisji oraz z ewentualnym udziałem przedstawicieli władz danego kraju. Końcowym etapem pracy nad opinią jest dyskusja nad nią podczas sesji plenarnej i przyjęcie opinii przez Komisję. Opinia jest wówczas przedkładana wnioskodawcy oraz publikowana na stronie internetowej Komisji Weneckiej.

Stały sekretariat Komisji Weneckiej usytuowany jest w Strasburgu, a sesje plenarne odbywają się w Wenecji (stąd wywodzi się nazwa Komisji), 4 razy do roku – w marcu, czerwcu, październiku i grudniu.

Implikacje polityczno-prawne

Opinie Komisji nie są pisane językiem dyktatu normatywnego, gdyż odwołują się one częstokroć do propozycji rozwiązań alternatywnych, przy uwypukleniu europejskich standardów konstytucyjnych. Należy mieć na uwadze, że w dziedzinie prawa konstytucyjności funkcjonuje ogromne zróżnicowanie typów i form rozwiązań konstytucyjnych, a to utrudnia formułowanie kategorycznych twierdzeń w kwestii danego rozwiązania krajowego.

Opinia na temat polskiego wniosku zostanie przyjęta na sesji marcowej Komisji (10-12.03.2016).

Notatka w sprawie korespondencji z Europejską Komisją na rzecz Demokracji przez Prawo (Komisją Wenecką) dotyczącej zmian w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym

Źródło i więcej:

http://rpo.gov.pl/pl/content/wszystko-o-komisji-weneckiej